Blockchain Teknolojisi ile Muhasebe ve Denetim Sil Baştan!

Blockchain deyince akla, genellikle  dijital para birimi olan bitcoin gelmektedir. Çünkü blockchain dijital para birimlerinin altında yatan teknolojidir. Bu nedenledir ki, blockchain teknolojisinin hep dijital para ve bankacılık sektörüne olan etkileri konuşuldu, yazıldı, çizildi. Aslında blockchain sadece dijital paralarla ifade edilmeyecek kadar yıkıcı bir teknolojidir ve etkilerinin de daha tam olarak anlaşılmadığını düşünmekteyim. Peki bu teknoloji muhasebe ve denetim alanında kullanılır ise muhasebe ve denetime nasıl bir etkisi olur? Hemen açıklayayım; blockchain teknolojisi, bugüne kadar bildiğimiz tüm muhasebe ve denetim uygulamalarını değiştirebilecek bir güce sahiptir.  İşte yazımın konusunu da blockchain teknoloji ile bu teknolojinin muhasebe ve denetim mesleğine olan etkileri oluşturuyor.  

·        Blockchain Nedir?

2008 yılında yaşanan mali krizin ardından finansal endüstri çökmüş ve birçok insan bankalara olan güvenini kaybetmişti. İşte bu noktada Satoshi Nakamoto isimli kimliği bilinmeyen kişi ve kişiler güven meselesini çözmek için dijital bir para sistemi (Bitcoin) önerdi. Bu şifreli para birimi üçüncü kişilere ve merkezi bir yapıya ihtiyaç duymaksızın insanların güvenle işlem yapmasını sağlıyordu.   Görünüşte basit olan bu eylem dünyayı tutuşturan bir teknolojinin kıvılcımını ateşledi; bu blackchain teknolojisiydi.  Blockcahin teknolojisi ile insanlık tarihinde ilk kez, dünyanın her yerinde insanlar birbirine güven duyabilme ve birbirleri ile işlem yapabilme imkanına kavuştu. Sonuç merkezi bir yapıya bağlı olmadan ulusal sınırlar ötesine transfer, hem de klasik yöntemlerinin aksine daha ucuz, daha kolay ve hızlı bir yol.

Blockchain merkezi olmayan dağıtılmış bir dijital defter teknolojisidir. Kısa bir ifadeyle şifrelenmiş işlemler ile takibi sağlayan dağıtık  bir veri tabanıdır ve bir merkeze bağlı değildir. En büyük kolaylığı ise aracı olmadan her kullanıcı ağa bağlanabilir, yeni işlemler gönderebilir ve işlemleri doğrulayabilir.  Blockchain’i diğer sistemlerden de üstün yapan işte bu özellikleridir ve blockchain teknolojisinin geçmişi 1990 yıllarına kadar uzanmaktadır.

·        Blockchain Teknolojisinin Muhasebe ve Denetime Etkileri

Günümüzde blockchain teknolojisi muhasebe ve denetim alanında devrim yaratmak için kullanıma hazır duruma geldi. Bu gelişme  muhasebe ve denetim sektörü için heyecan verici bir olaydır. Blockchain temel olarak birden fazla tarafın birbiriyle güvenli bir şekilde iş birliği yapmasını sağlayan dağıtılmış bir defterdir. Blockchain teknolojisi sayesinde işlemler artık anlık olarak kayıt edilebilecek ve kayıtların incelenmesi ve denetlenmesi için telefon görüşmesi, e-posta ve mutabakata gerek kalmayacaktır. Sadece bir tuş ile bir denetim günlüğü oluşturularak varlıkların bütün geçmişi görüntülenebilecektir. Böylelikle raporlama ve mutabakatlar kolaylaşacak ve anlık olarak yapılabilecektir. Blockchain teknolojisi ile denetimler, geleneksel yöntemlerin aksine daha hızlı, daha doğru ve daha az maliyetli olacaktır. Daha önceleri aylar süren denetim süreçleri küçük bir denetim ekibi ile birlikte daha verimli ve daha kolay şekilde yapılabilecektir. Böylelikle denetim ekibi üyeleri yeteneklerini mutabakat ve doğrulama yerine daha katma değerli işlerde kullanacaklardır. En önemlisi blockchain teknolojisi ile denetim prosedürleri örnekleme yöntem yerine, kayıtların %100’e uygulanacak ve finansal tabloların gerçekliği için makul güvence yerine mutlak güvence verilecektir.  

Blockchain teknolojisinin muhasebeye olan etkilerini ise şu örnekle açıklayabiliriz: Müşteriye gönderilen bir transfer tutarı günümüzde klasik muhasebe programlarına (e-defter yasal süresi içerisinde) sonradan kayıt edilerek, değiştirilip silinebilir. Blockchain teknolojisi ile bu kayıt işlemin yapıldığı anda oluşmakta (gerçek zamanlı kayıt sistemi) silinememekte ve değiştirilememektedir. Harici olarak işlemi her iki firmanın muhasebe sistemine ayrı ayrı kayıt etmek yerine, gerçek zamanlı,  şifreli ortak bir sistem üzerinden herkese açık şekilde kayıt edilmektedir.   Bu teknoloji sayesinde verimlilik önemli ölçüde artacak, gerçek zamanlı kayıt sistemi ile birlikte klasik muhasebe teknolojilerine kıyasla kayıtların daha şeffaf, daha güvenli ve daha uygun maliyetle tutulması imkânı doğacaktır. Artık gerçek zamanlı kayıt sistemi sayesinde mali tablolar ve raporlar için dönem sonlarını ve yıl sonunu beklemeye gerek kalmayacaktır.    

Blockchain teknolojisinin muhasebe ve denetim uygulamalarına getireceği fırsatları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

1-      Klasik uygulamaların aksine blok sistemi sayesinde daha fazla izlenebilirlik ve şeffaflık olacaktır.       Üstelik yapılan işlemleri incelemek için denetçi bilgi ve  yeteneklerine ihtiyaç duyulmayacaktır.

2-    Blockchain teknolojisi ile zaman damgalı ve şifreli işlemler sayesinde kayıtlar değiştirilemeyecek,   güncellenemeyecek ve silinemeyecektir. Böylelikle klasik muhasebe uygulamalarına göre kayıtlar   daha güvenilir olacaktır. 

3-    Muhasebe uygulamalarında geçmişe dönük kayıt sistemi yerine, gerçek zamanlı kayıt sistemine geçilecektir. Böylelikle mali tablolar ve raporlar anlık olarak görüntülenebilecektir.

4-     Klasik muhasebe ve denetim teknolojilerine kıyasla blockchain teknolojisi daha hızlı, daha güvenilir ve daha uygun maliyetlidir.

5-   Blockchain teknolojisi ile  denetim uygulamalarında  denetim prosedürleri örnekleme yöntem yerine, kayıtların %100’e uygulanacak ve finansal tabloların gerçekliği için makul güvence yerine mutlak güvence verilecektir. 

6-  İlerleyen yıllarda manuel denetim yerine gerçek zamanlı ve dijital denetimlere geçilecektir. Denetim  uygulamalarında teyit ve doğrulama yöntemlerine ihtiyaç duyulmayacaktır.

7-      Blockchain teknolojisi ile muhasebede yer alan klasik defterlerin yerini dijital defterler alacaktır.

Dünyanın önde gelen denetim ve muhasebe şirketleri çoktan blockchain teknolojisi ve dijitalleşme sistemleri üzerine çalışmaya başladı. PwC 2015  yılından bu yana blockchain teknolojisini yakından takip ederek bu konuda araştırmalarına devam etmektedir.  Deloitte, Ernst & Young blockchain tabanlı sistemler üzerine araştırma yapan bir laboratuvar kurarken, aynı zamanda hizmet ödemeleri için bitcoin kabul etmeye başladı. KPMG şirketlerin blockchain teknoloji  potansiyeline yardımcı olmak için “Dijitalleşme Servisi”  adı altında  bir bölüm açtı. Bu bölüm blockchain teknolojisi için çözümler uygulayan şirketlere destek sunmaktadır.

·        Sonuç

Sonuç olarak, blockchain teknolojisi ile birlikte muhasebe ve denetim uygulamaları daha hızlı, daha doğru ve daha güvenilir hale gelecektir. İşletmelere ait stoklar, nakit değerler, fonlar, tapular ve hatta envanter gibi varlıklar anlık olarak izlenebilecektir. Muhasebe uygulamalarında geriye dönük kayıt yerine, zaman damgalı ve şifreli gerçek zamanlı kayıt sistemine geçilecektir. Denetim uygulamalarında ise teyit ve doğrulama yöntemleri yok olacak, finansal tablolar için makul güvence yerine mutlak güvence verilerektir. Klasik denetimler yerini dijital denetimlere bırakacaktır. Biz hazır olsak da olmasak da blockchain geliyor. Wall Street'teki finans yöneticileri, blockchain ‘in beş yıl içinde tüm mali sektörde yaygınlaşacağına inanıyor . Kişisel bilgisayarlardan bu yana muhasebede alanında en büyük devrim olacağı düşünülüyor.  Kuşkusuz blockchain teknolojisi muhasebe ve denetim mesleğinin geleceğini değiştirecektir. Hatta bu tartışılmaz bir gerçekliktir. Benim merak ettiğim şey, dünya harıl harıl dijital gelecek için çalışır iken; bizim bu gelecek ile ilgili bir planımız var mı?

Yazının  Sözü: "Dünyada en değer verilmesi gereken şey, insanın özgür ve keşfeden zihnidir." John Steinbeck

Hoşça Kalın…

İsmail TEKBAŞ