BAĞIMSIZ DENETÇİNİN BAĞIMSIZLIĞI TEHLİKE ALTINDA

-

I.GİRİŞ


          Sizce bir bağımsız denetçi borsada işlem gören müşteri hisse senetlerini satın alabilir mi? Yazımızın başında sorumuzu hemen cevaplayalım. Evet, bağımsız denetçiler borsada işlem gören müşteri hisse senetlerini satın alabilirler. Bunu engelleyen hiçbir yasal düzenleme yoktur. Yazımızın temel amacı, Sermaye Piyasası Kurulu ve Kamu Gözetim Kurumunun, bağımsız denetçinin bağımsızlığını ortadan kaldıran durumları net olarak belirlememesinden kaynaklanabilecek sorunlara dikkat çekmektir.

 

II. DÜNYADAKİ BAĞIMSIZ DENETİM SKANDALLARI


          Amerika Birleşik Devletleri ve dünya ekonomisini etkileyen finansal kriz ve skandalların en önemli figüranları hep bağımsız denetim şirketleri olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük yedinci şirketi olan Enron’un iflas süreci bunların içerisinde en meşhur olanıdır ve genellikle herkes tarafından bilinmektedir. Yine Worldcom, Parmalat gibi şirketlerde yaşanan muhasebe ve denetim skandallarının baş sorumluları olarak bağımsız denetim şirketleri gösterilmiştir.
           Bağımsız denetim şirketleri, yaşanan muhasebe ve denetim skandallarında denetim sürecini hakkıyla yerine getirmediği ve zamanında gerekli uyarıları yapmadığı için ciddi eleştirilere maruz kalmışlardır. Tabi bu başarısızlığın sonucunda bağımsız denetim şirketlerine olan güven derinden sarsılmıştır.

III. BAĞIMSIZ DENETİM SKANDALLARI SONRASI YAPILAN YASALDÜZENLEMER


          Bilindiği gibi gerek Enron gerekse daha sonra ortaya çıkan finansal raporlama skandalları, dünya genelinde yatırımcıların sermaye piyasalarına olan güvenini sarsmış, bu çerçevede denetim mesleği de yara almıştır. Yatırımcıların yeniden güvenini kazanmak için ABD’de Sarbanes-Oxley yasası, Avrupa’da ise Parmalat ve Ahold skandallarının ardından “Yeni Denetim Direktif Tasarısı” hazırlanmıştır. Avrupa Komisyonu dolandırıcılık ve yolsuzlukla başa çıkabilmek için finansal tabloların denetimiyle ilgili direktifinde, denetçilerin görevlerini netleştirerek yeni ahlak ilkelerini kurmayı hedeflemektedir. Bu amaçla komisyon, sekizinci direktifi yeniden ele alan bir önergeyi parlamentoya sunmuştur.             
Sarbanes-Oxley kanunu, muhasebe ve denetim mesleği açısından önemli değişiklikler getirmiştir. Yasa ile denetçi bağımsızlığına ilişkin kurallar yeniden belirlenmiş ve muhtemel skandalların önüne geçilmesi amaçlanmıştır.
          Sarbanes- Oxley kanunu ile bağımsız denetçi ile ilgili düzenleme yapma yetkisi Sermaye Piyasası ve Borsa Kuruluna (Securitiesand Exchange Commission, SEC) verilmiştir. Komisyon 22 Ocak 2003 tarihinde “Denetçi Bağımsızlığının Güçlendirilmesine ilişkin Kuralları” onaylamıştır.
          Sarbanes- Oxley Kanunu’nun denetçi bağımsızlığı ilişkin hükümleri aşağıdaki gibidir.

a)    Denetim Dışı Hizmetler
b)    Denetim Komitesinin Ön Onayına Tabi Hizmetler
c)    Denetim Firmasının Ortaklarının Rotasyonu
d)    Denetim Komitesine Sunulacak Raporlar 
e)    Çıkar Çatışması

IV. TÜRKİYE’DE BAĞIMSIZ DENETİM VE BAĞIMSIZLIK İLKESİNE AİT DÜZENLEMER


          01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun getirdiği en büyük değişiklik kuşkusuz bağımsız denetim olmuştur. Daha önce sadece Sermaye Piyasası Kurumunda işlem gören şirketler için geçerli olan bağımsız denetimin tüm kuralları değişmiş olup, tüm yetki SPK tarafından Kamu Gözetim Kurumuna devredilmiştir.
          ABD ve Avrupa’da yaşanan tüm bu gelişmeler doğrultusunda eş zamanlı olarak ülkemizde de bağımsız denetim ve bağımsızlık ilkesine ilişkin düzenlemeler Sermaye Piyasası Kurulu ve  Kamu Gözetim Kurumu tarafından yapılmaktadır.
          Bağımsız denetime ve bağımsızlık ilkesine ilişkin düzenlemeler, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından Seri X No: 22 sayılı “Sermaye Piyasasından Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ”  ve Kamu Gözetim Kurumu tarafından da 26 Aralık 2012 tarihinde yayımlanan “Bağımsız Denetim Yönetmeliği” ile belirlenmiştir.

 

V. TÜRKİYE’DE BAĞIMSIZLIK İLKESİNE AİT SAKINCALAR


             Amerika Birleşik Devletleri Sermaye Piyasası Kurumu (SEC) tarafından “Denetim Müşterisine Yapılan Yatırımlar” kısmında, denetim müşterisine yapılan ve bağımsızlığı bozan yatırımlar net olarak belirlenmiştir. Özellikle denetçinin müşterisine yapacağı her türlü  yatırım hususları ve ticari ilişkileri göz önünde bulundurulmuş, bu yönde önlemler ve kararlar alınmıştır.
          Örneğin,  denetim firmasının, bu firmadaki herhangi bir ilgili kişinin veya onun birinci derecede aile üyelerinin denetim müşterisinde direkt yatırımları (hisse senedi, tahvil, senet, opsiyon veya diğer menkul kıymetler gibi) , denetçinin bağımsızlığını bozan durumlar olarak belirlenmiştir.
          Diğer bir taraftan denetçinin bir aracı kurum vasıtası ile denetim müşterisine yapacağı  yatırımlar belirli şartlar çerçevesinde direkt yatırım olarak kabul edilmekte,  doğrudan ve dolaylı yatırımlara ait hususlar tek tek  ayrıntılı bir şekilde belirlenmiş olup, her türlü önlem alınmıştır. 
          Türkiye’de ise Sermaye Piyasası Kurulunun “Seri X No: 22 Madde 13”de, bağımsızlığı ortadan kaldıran durumlar özetlenmektedir. Seri X No :22 Madde 13 2. fıkrasının a bendinde “ Bağımsız denetim kuruluşunun ortak, yönetici, bağımsız denetçileri, denetçi yardımcıları ve bunların 3’üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) kan ve sıhri hısımları ile eşleri veya bağımsız denetim kuruluşları tarafından müşteriden veya müşteri ile ilgili olanlardan, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak bir menfaat elde edilmesi durumunda bağımsızlığın ortadan kalktığı bildirilmiştir. Ancak doğrudan ve dolaylı menfaatlerinin neler olduğu detaylandırılmamıştır.
          Yine 26.Aralık.2012 tarihinde Kamu Gözetim Kurumu tarafından yayınlanan “Bağımsız Denetim Yönetmeliği”nde madde 22’de “Bağımsızlık ve bağımsızlığın korunması” başlığı altında bağımsızlık ilkesi özetlenmiştir.
          Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 22. maddesinin 3. fıkrasında “ Denetim kuruluşu veya denetçilerde, bağımsızlığın zedelendiğine dair kanaat oluşması halinde bağımsızlığın ortadan kalktığı kabul edilir” denilmiş, ancak bağımsızlığı ortadan kaldırılan durumlar detaylı ve  net olarak belirlenmemiştir.


VI. SONUÇ VE ÖNERİLER


             Gerek Sermaye Piyasası Kurumu tarafından, gerekse Kamu Gözetimi  Kurumu tarafından “Bağımsız Denetçiliğin Bağımsızlığını”  ortadan kaldıran durumlar net olarak belirlenmemiş,  ilgili kanunlarda bahsedilen doğrudan ve dolaylı menfaatlerinin neler olduğu detaylandırılmamıştır.
          Örneğin “Denetçinin aracı kurumlar  ile dolaylı olarak müşterisine yaptığı yatırımlar bağımsızlığını ortadan kaldırır mı ?” veya “Müşterinin denetim sürecinde birebir görev almış olan denetçi ile  denetim sürecinde görev almamış denetçinin  müşteriye yapmış olduğu dolaylı yatırımların yasalar karşısında durumu nedir?”
          Özellikle halka arz sürecinde bağımsız denetçinin müşteri hisselerini borsada satın alması yasal olarak yapılabilmekte ve önünde hiçbir engel bulunmamaktadır.
          Bu nedenlerden dolayı, Sermaye  Piyasası Kurumu ve Kamu Gözetim Kurumu  tarafından gerekli düzeltmeler yapılmalı ve detaylara inilerek bağımsızlık ilkesin ortadan kaldıran durumlar ile özel durumlar ayrı ayrı belirlenmelidir. Özellikle ilgili yasalarda belirtilen doğrudan ve dolaylı menfaatlerinin neler olduğu belirtilmelidir. Aksi halde Türkiye’de ikinci bir Enron vakasının  yaşanması işten bile değildir.

          Konuyla ilgili Kamu Gözetim Kurumu ile mail aracılığı ile iletişime geçilmiş olup, denetçinin bağımsızlığını zedeleyen ve ortadan kaldıran durumlar ile ilgili yönetmelik dışında bir çalışma olup olmadığı ve ilerde bir çalışma yapılıp yapılmayacağı hakkında bilgi istenmiştir. Cevap gelmesi durumunda ileriki yazılarımızda sizlerle paylaşılacaktır.   

·       Makalenin Sözü ; “Bir araya gelmek, bir başlangıçtır. Bir arada bulunmak, bir gelişmedir. Beraber çalışabilmek ise başarıdır. “ Henry Ford.



 KAYNAKÇA
Sermaye Piyasası Kurulu, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Hakkında Tebliğ,  Seri:X No:22
Kamu Gözetim Kurumu Bağımsız Denetim Yönetmeliği
Yrd. Doç. Dr. Türkan Önder; Amerika’da Yatırımcılar Nasıl Korunmaktadır.
Bağımsız Denetimde Bağımsızlık İlkesinin Sec ve SPK açısından İncelenmesi

Mustafa KOCAMEŞE, Fırat Coşkun GÜÇLÜ , SMMM- İ.Ü.S.B.E, Doktora Öğrencisi CFE, SMMM - İ.Ü.S.B.E. Doktora Öğrencisi, Denetçi Bağımsızlığına İlişkin Düzenlemelerin Ülkemiz ve dünya Açısından, Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Bağımsız Denetçilik Sınavı ve Stajı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

-
Resim
Bu yazımızda, bağımsız denetçilik sınavı ile ilgili ders notları ve bilgi paylaşımı amacı ile kurmuş olduğumuz “KGK Bağımsız Denetçilik Sınavı Hazırlık Platformu” facebook grubumuz aracığıyla tarafımıza bağımsız denetçilik sınavı ve stajı ( Uygulamalı Mesleki Eğitim-UME )  hakkında en çok sorulan soruları ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.             Mali Müşavir olabilmek için nice zahmetli ve engebeli yollardan geçen gençler için, bağımsız denetçi olma sürecini de yeni bir engelli parkur olarak adlandırmanın çok da yanlış olmayacağını düşünüyoruz. Tabi bu süreçte parkurdaki engelleri kenarından dolaşarak bitiş çizgisine ulaşanlarda olmadı değil. Biraz manidar olacak ama Dostoyevski Yeraltından Notlar ’da  şöyle der: “İtiraz etmeye kalkışırsan, bağırırlar sana: ‘Nasıl olur efendim! Karşı duramazsınız buna! İki kere ikinin dört ettiği gibi bu da kesindir! Size soracak değil ya doğa! Sizin isteklerinizle, yasalarından hoşlanı...
Devamı

GENEL KURUL’A HANGİ FİNANSAL TABLOLAR SUNULACAK?

-
Resim
Giriş                    Daha önceki makalelerimizde uygulamada Vergi Usul Kanun’u ve Türk Ticaret Kanun’unun, sık sık karşı karşıya geldiğini ve meslek mensubunu iki yol ayrımında bıraktığını belirterek bu konuyu eleştirisel bir biçimde değerlendirmiştik.             1956 yılından beri yürürlükte olan, 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Dünya ve Türkiye ekonomisindeki değişimlere yetersiz kaldığı için, uzun mesai ve emeklerin sonucunda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanun’u hazırlanarak 01 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girdi. Ne yazık ki 6102 sayılı Türk Ticaret Kanun’unun aslına sadık kalınmayarak, yürürlüğe girmesine günler kala tartışma konusu olan bazı maddeler 6335 sayılı kanun ile değiştirildi.             En önemli değişikliklerden biri de Türk Ticaret Kanun’unun 64. maddesinde yapıldı.  Önceki hali ile defter tut...
Devamı

Oldu da bitti maşallah, nazar değmez inşallah!

-
Resim
Bilindiği üzere Ankara 14. İdare Mahkemesi’ne, Türmob Başkanı Prof. Dr. Cemal Yükselen’ in “ seçilme yeterliliğini taşımadığı ” iddiasıyla dava açılmış. Mahkeme 2017/881 esas nolu kararı ile Yükselen’ in yönetim kurulu başkanı seçilebilmesi için kanunen aranan  “ en az beş yıl süreyle yeminli mali müşavirlik yapmış olma ” şartını taşımadığına hükmederek, yürütmenin durdurulmasına karar vermişti. Karar üzerine TÜRMOB tarafından  “çevir kazı yanmasın, aman kimseler uyanmasın!”  tadında bir açıklama geldi. Türmob’tan  yapılan açıklamada;   “Ankara 14. İdare Mahkemesince verilen yürütmeyi durdurma kararı sadece Yönetim Kurulunun görev dağılımı ile ilgili olup, bu karar sonucu Yönetim Kurulu üyeliğinden düşürülme gibi bir durum söz konusu değildir”  denilerek, karara itiraz edileceği bildirildiyse de çoktan “ yanık kokusu tüm mesleki camiayı sarmıştı.” Devamında skandal Türmob Genel Sekreteri  Yahya Arıkan’ın        ...
Devamı

Dijital Çağda Muhasebe Mesleğinin Yeniden Tasarımı: Mali Mühendislik-Accounting Engineering

-
Resim
Değerli meslektaşlarım, hızla değişim gösteren teknolojik, ekonomik ve düşünce alanındaki koşul ve ihtiyaçlar, meslekleri değişen dünya düzenine uygun değişim yapmaya zorlamakta ve meslek örgütlerini yeni yaklaşım modelleri aramaya yöneltmektedir. Bilginin üretiminde en önemli unsurların başında da kuşkusuz muhasebe mesleği gelmektedir. Teknolojik gelişmeler ve değişen koşullar neticesinde muhasebe mesleği ve sistemleri de değişmektedir. Bugünlerde kâğıt ve kalem ile manuel muhasebe yapanı bulmak gerçekten zordur. Muhasebeciler, bilgi teknolojisinin muhasebe sektöründe yaptığı ilerlemeler nedeniyle yeni beceriler kazanmaya yönelmektedirler. Kâtiplikle başlayan muhasebe mesleği son on yılda teknolojik gelişimler neticesinde e-beyanname, e-defter, e-fatura, yeni nesil yazarkasa ve hazır beyan sistemi gibi kavramlar ile tanışmıştır. 21. yüzyılda muhasebe mesleğinin bugünkünden daha etkin bir konumda olması için, muhasebe mesleğinin dijitalleşme ve e-dönüşüm sürecinde yaşayacağı tekno...
Devamı

Mali Müşavirlik Mesleğinin Geleceği Tehlikede Mi?

-
Resim
I.GİRİŞ Sevgili meslektaşlarım, 21.yy dünyasına baktığımızda yaşanan teknolojik gelişmeler hayatımızın her alanında ve her noktasında kendisini tamamıyla hissettirir durumdadır. Yaşanan her teknolojik gelişme bireyleri ve toplumları etkilediği gibi meslekleri de etkilemekte ve değişimlere ayak uydurmaya sürüklemektedir. En son  “kâhin ekonomist” olarak tanınan dünyaca ünlü ekonomist Nouriel Roubini, dünyada üçüncü sanayi devrimiyle birlikte birçok mesleğin gerekliliğinin ortadan kalkacağını belirtmiştir.  Yine The Economist dergisi önümüzdeki 20 yıl içinde ‘bilgisayarlaşmanın’ hangi mesleklerin sonunu getireceği yönünde bir çalışma yayımlamıştır. Ne yazık ki ; her iki araştırma sonucunda da muhasebe mesleği teknolojik gelişmeler sonucunda gerekliliği ortan kalkacak meslekler arasında üst sıralarda yer almaktadır.             Bu yazımızda, Gelir İdaresi Başkanlığının bilişim ve otomasyon sistemleri alanında yapmış o...
Devamı

Meslektaşın Yeni Çilesi; BERAT

-
Resim
Meslektaşın Yeni Çilesi;   Yasal Dayanağı Tartışılan “Berat”              Sevgili meslektaşlarım, aslında bu haftaki yazımızın konusu mali müşavirlerin sosyalleşmelerini ve entelektüel gelişimlerini sağlayacakları , mesleki kavramlara boğulmadan toplum ile etkileşim kurabilecekleri “Muhasebe Kültür Merkezleri” idi. Ancak meslektaş adına çileye dönüşen,  karşıt inceleme tutanağında ve teyit/bilgi yazılarında berat bilgi istemlerini tekrardan değerlendirmek istedik. Nedeni ise bu uygulamanın yasal dayanağının tartışmalı olması ve uygulamada yaşanan sorunlar adına 24/03/2017 tarihinde İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın yapmış olduğu yeni açıklamalardır.             Bildiğiniz üzere daha önce kaleme almış olduğumuz   “Nur Topu Gibi Bir Angarya Daha” başlıklı yazımızda, karşıt inceleme tutanağında ve teyit/bilgi yazılarında berat bilgi istemleri...
Devamı

VERGİ USUL KANUNU MU GÜÇLÜ YOKSA TÜRK TİCARET KANUNU MU?

-
Resim
Giriş    İnsan kalemine küser mi? Bilinmez, ama kalemi elime almayalı uzun zaman oldu. Hâlbuki ne de çok severdim yazı aralarına sıkıştırılan devrik ve absürt cümleleri. Neyse, konuyu çok uzatmadan yıllar sonra karşılaştığımız dosta merhaba deyip yazımızın konusuna geçelim. Yazımızın konusu   “Maddi Duran Varlıklarda Yeniden Değerleme İşlemi” . Aslında çok tartışılan bir konu bu… Bir taraftan uzun yıllar önce alınmış “Maddi Duran Varlıklar”ın gerçek değerinin çok altında, şirket bilançolarında gösterilmek zorunda kalınırken; diğer taraftan güçlü bir bilanço yapısına sahip olmak isteyen şirketler, “Maddi Duran Varlıklar”ının nasıl güncel değerleri ile kayıt altına alabilecekleri konusunda çözüm aramaktadırlar.    İşte bu noktada farklı uygulamalar nedeni ile sık sık karşı karşıya gelen Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu yine bir kez daha karşı karşıya gelmektedir. Yazımızda yeniden değerleme işleminin nasıl yapılacağından veya muhase...
Devamı

TÜRKİYE EKONOMİSİ MALİ AFLARA BAĞIMLI MI?

-
Resim
          I.GİRİŞ Bu yazı ellerinde mükelleflere ait fatura ve evraklar ile kilometrelerce yol yürüyen muhasebeci çıraklarına ithafen yazılmıştır. 03 Haziran 2014 tarihinde Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu’nun 30. Genel Kurulu’na katılan Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın vergi yapılandırılması ile ilgili açıklaması haber bültenleri tarafından kamuoyu ile “Cumhuriyet tarihinin en büyük mali ve vergi affı yolda”  söylemi ile paylaşıldı. 02 Haziran 2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisini’ne, Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekilleri tarafından sunulan    “ Bazı Kamu Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlar ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” Plan Bütçe Komisyonu’nda uzun zamandır beklenen torba kanun ile birleştirilerek görüşülmeye başlandı. Bu yazıda ; “ af ve yapılandırma kavramları çelişkisi, dünyadaki vergi afları,  Türkiye’de vergi afları ve T...
Devamı