Bağımsız Denetçilik Sınavı ve Stajı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Bu yazımızda, bağımsız denetçilik sınavı ile ilgili ders notları ve bilgi paylaşımı amacı ile kurmuş olduğumuz “KGK Bağımsız Denetçilik Sınavı Hazırlık Platformu” facebook grubumuz aracığıyla tarafımıza bağımsız denetçilik sınavı ve stajı (Uygulamalı Mesleki Eğitim-UME)  hakkında en çok sorulan soruları ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

           Mali Müşavir olabilmek için nice zahmetli ve engebeli yollardan geçen gençler için, bağımsız denetçi olma sürecini de yeni bir engelli parkur olarak adlandırmanın çok da yanlış olmayacağını düşünüyoruz. Tabi bu süreçte parkurdaki engelleri kenarından dolaşarak bitiş çizgisine ulaşanlarda olmadı değil.

Biraz manidar olacak ama Dostoyevski Yeraltından Notlar ’da şöyle der: “İtiraz etmeye kalkışırsan, bağırırlar sana: ‘Nasıl olur efendim! Karşı duramazsınız buna! İki kere ikinin dört ettiği gibi bu da kesindir! Size soracak değil ya doğa! Sizin isteklerinizle, yasalarından hoşlanıp hoşlanmadığınızla ilgilenecek değildir ya! Onu olduğu gibi kabul etmek zorundasınız, dolayısıyla da yasalarını, her şeyini…’”

Neyse yazımızda, “Geçiş Döneminde ve Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Lisansına Sahip olanlara”  yapılacak yetkilendirmelerde uygulamalı mesleki eğitim konusuna değinilmeyecektir.

A)    Bağımsız Denetçilik Sınavı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

1- Sınavına Girebilmek İçin Mezuniyet Şartı

            Bağımsız denetçilik sınavına girebilmek için SMMM ve YMM olma şartı bulunmayıp, bağımsız denetçilik sınavına; Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilgiler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olanlar veya diğer öğretim dallarından lisans seviyesinde mezun olmakla birlikte bu bilim dallarından lisansüstü seviyesinde diploma almış olan herkes başvurabilir.

2- Sınav Tarihi ve Yeri

            Bağımsız denetçilik sınavı “Mart ve Eylül” aylarında olmak üzere yılda iki kez yapılmaktadır. Sınavın; müracaat şekli, şartları, son müracaat tarihi, zamanı, yeri, yapılış şekli ve sınava ilişkin diğer hususlar sınav gününden en az altmış gün önce Resmî Gazetede ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun (KGK)  internet sitesinde yayımlanmak suretiyle duyurulur.  Genel olarak mart ayı sınav başvuruları ocak ayı içerisinde eylül ayı sınav başvuruları ise temmuz ayı içerisinde yapılmaktadır.

                Bağımsız denetçilik sınavı Ankara, İstanbul ve Malatya’da yapılmakta olup, sınava katılmaya hak kazananlar ile bunların sınav yeri ve saati, sınav tarihinden en az on beş gün önce KGK ’un internet sitesinde duyurulmaktadır.

3- Sınav Müracaatı ve Ücreti

            Bağımsız denetçilik sınav başvurusu elektronik ortamda KGK ‘un                                              “http://www.kgk.gov.tr” web adresinden yapılmakta olup, her bir konu için 150 TL sınav ücreti başvuru esnasında kredi kartı ile on-line olarak ödenmektedir.

           

4-Sınavın Şekli ve Konuları

Sınav, yazılı test usulü ile gerçekleştirilmekte olup, sınav konuları aşağıda sıralanmıştır.  Sınavda her bir konudan kırk soru sorulmakta ve her bir konu için kırk beş dakika süre verilmektedir. Puanlamada her doğru cevaba eşit puan verilmekte ve yanlış cevaplar dikkate alınmamaktadır.  

a.      Muhasebe  (Genel muhasebe, maliyet ve yönetim muhasebesi),

b.      Muhasebe Standartları   (Türkiye Muhasebe Standartları, yıllık ve konsolide finansal

tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve standartlar),

c.       Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Finansal Yönetim,

d.      Denetim  (Türkiye Denetim Standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili diğer mevzuat),

e.       Genel Hukuk Mevzuatı  (Ticaret Hukuku, Borçlar Hukuku, İcra ve İflas Hukuku, Medeni Hukuk, Vergi Hukuku, Sosyal Güvenlik Mevzuatı, İdare Hukuku),

f.       Sermaye Piyasası, Bankacılık, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Mevzuatı,

1) Yeminli Mali Müşavirler yukarıda belirtilen sınav konularından sadece (b), (d) ve (f) bentlerinde sayılan konulardan,

2) Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler yukarıda belirtilen sınav konularından sadece (b), (c), (d) ve (f) bentlerinde sayılan konulardan,

3) Meslek mensubu (SMMM ve YMM) olmayanlar ise tüm konulardan, sınava tabi tutulurlar.

Sınava; konuların tamamından girilebileceği gibi bir veya birkaç konudan da girilebilir. Sermaye piyasası, denetimde bulunmayacak olanların Sermaye Piyasası, Bankacılık, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Mevzuatı konularından ayrıca sınava girmelerine gerek yoktur. (f bendinde sayılan konu)

5-Sınavın Geçersiz Sayılacağı Haller

Sınava girenlerden;

      a) Sınavda kopya çektiği veya verdiği,

      b) Sınava kendi yerine başkasının girdiği,

      c) Sınav kurallarını ihlal ettiği,

Tespit edilenler ile gerçek dışı beyanda bulunduğu veya sınava girme şartlarını taşımadığı sonradan tespit edilenlerin sınavları geçersiz sayılır. Yukarıda yer alan sebeplerden dolayı sınavları geçersiz sayılanlar iki yıl süreyle kurum tarafından yapılacak olan sınava alınmazlar.

6-Sınav Başarı Şartı ve Sonuçların Geçerlilik Süresi

Sınavda başarılı sayılmak için sınav konularının her birinden yüz puan üzerinden en az altmış puan (60)  alınması, tüm sınav konularından alınan notların aritmetik ortalamasının da en az yetmiş puan(70) olması şarttır.

Not yükseltmek amacıyla sınav konularının her birinden ayrı ayrı sınava girilebilir. Geçerlilik süresi içerisinde en yüksek sınav notu esas alınır. Sınava müracaat edildiği halde sınava iştirak edilmemesi durumunda önceki not, süresi içinde geçerliliğini korur. Sınav sonuçları ilan tarihini müteakip üçüncü takvim yılı sonuna kadar geçerlidir. Sınavlarda başarısız olunması durumunda sınava girme veya başvuru konusunda sınırlandırma yoktur. 

7-Sınav Sonuçlarının Açıklanması

            Bağımsız denetçilik sınav sonuçları KGK internet sitesinde sınav tarihinden sonra yaklaşık yirmi beş ile otuz gün içerisinde açıklanmaktadır. (İstisnai durumlar hariç…)

8-Sınav Sonuçlarına İtiraz

            Sınav sonuçlarına itiraz, sonuçların KGK ‘un internet sitesinde duyurulmasını izleyen yedi gün içinde yapılır. Komisyon, bu itirazları itiraz tarihinden itibaren en geç on gün içinde inceleyip karara bağlayarak itiraz edene bildirir.

B)    Bağımsız Denetim Stajı Hakkında (Uygulamalı Mesleki Eğitim-UME) Bilinmesi Gerekenler

1-Bağımsız Denetçilik Stajı Nedir?

Bağımsız denetçilik stajı, bağımsız denetçilik mesleğinin gerektirdiği bilgi, beceri ve uygulama yeterliliklerinin kazanılması amacıyla KGK tarafından belirlenen temel esaslar çerçevesinde yürütülen eğitimdir.

2-Bağımsız Denetçilik Stajını Başlatmak İçin Aranan Şartlar

Bağımsız denetçilik stajını başlatmak için; Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilgiler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak yeterlidir.

Bağımsız denetçilik stajını başlatmak için meslek mensubu olma veya denetçilik sınavından başarılı olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bağımsız denetçilik sınavını kazanmadan staj başlatılacağı gibi sınavı kazandıktan sonrada başlatılabilir.             Bağımsız denetçi olmak için meslek mensubu olma, bağımsız denetim sınavında başarılı olma ve uygulamalı mesleki eğitimi (stajı) tamamlama şartlarının tamamını yerine getirmek zorunlu olup bunların arasında öncelik-sonralık ilişkisi bulunmamaktadır. 

3-Bağımsız Denetçilik Staj Süresi

      Bağımsız denetçilik staj süresi 3 yıldır. En az on beş yıl mesleki tecrübeye sahip olan meslek mensuplarında uygulamalı mesleki eğitim şartı aranmaz. Harici olarak 3568 sayılı Kanun uyarınca meslek mensuplarınca yapılan staj süresinin bir yılı VEYA iktisat, maliye, işletme, muhasebe, finansman, denetim alanlarda yapılan yüksek lisans eğitimleri staj süresini bir yıl azaltmaktadır. 3568 sayılı Kanun uyarınca meslek mensupların yapmış oldukları staj süresinin bir yılı bağımsız denetçilik stajından düştüğü için meslek mensuplarının bağımsız denetçilik staj süresi 2 yıldır.   

4-Bağımsız Denetçilik Stajı Yapılacak Yerler

Bağımsız denetim faaliyetlerinde denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda fiilen görev almak suretiyle geçen süreler, 3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik ve vergi denetimi hizmetlerinde geçen süreler, 3568 sayılı Kanunun 6. mad. 2. fıkrasında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında denetim yetkisini haiz olanların, bu kamu kurum ve kuruluşlarında geçirdikleri süreler bağımsız denetçilik staj süresinden sayılır.

25 Ocak 2013 tarih ve 28539 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Bağımsız Denetçilik Uygulamalı Mesleki Eğitim Tebliğ” hükümlerine göre Yeminli Mali Müşavir yanında 3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik ve vergi denetimi hizmetlerinde geçen süreler bağımsız denetim staj süresinden sayılmaktadır. Konu ile ilgili bilgi almak için KGK aradığımızda,   bu maddenin “Sermaye piyasasında bağımsız denetim lisansına sahip olanlar” için geçerli olduğu belirtildi. Konuyu netleştirmek ve yanlış yönlendirme yapmamak amacı ile kuruma başvuru yapılarak konu hakkında yazılı görüş istenecektir.²

Bağımsız denetçilik staj süresinde, uygulamalı mesleki eğitim görenler denetçi yardımcısı olarak adlandırılır ve denetçilerin refakatinde denetim çalışmalarına katılırlar. Bağımsız denetçilik stajı bildirimleri denetim kuruluşu tarafından eğitim ve yetkilendirme bilgi sistemi (EYBİS) aracığıyla KGK bildirilir.

5-Bağımsız Denetçilik Stajı ile ilgili Diğer Hususlar

a)      Bağımsız denetçilik stajını denetçi ve denetim kuruluşunda yapacak olanların stajı hizmet akdinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi tarihi itibariyle başlar.

b)      Bağımsız Denetçilik stajını (Meslek Mensubu olup ofisi olanlar vb.) dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet sözleşmesi şeklindeki bir akit ile denetim çalışmalarına katılarak yapılması halinde, staj, sözleşmenin bildirim tarihinde başlar. Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi şartı yoktur. (Yönetmelikte hangi durumlar için dışardan hizmet sözleşmesi ile staj yapılacağı net olarak belirtilmemiştir.)

c)      Denetim kuruluşlarında, refakat çalışmaları bağımsız denetim alanında bilgi birikimine ve deneyime sahip denetçilerin gözetiminde yürütülür. Refakatinde eğitim yapılacak denetçinin asgari on yıllık mesleki tecrübeye sahip olması şarttır.

d)     Denetçi yardımcılarının stajına ilişkin olarak KGK tarafından istenen tüm bilgi ve belgeler en geç on gün içinde KGK ’una bildirilir. Bu bilgi ve belgeler KGK tarafından incelenerek sisteme (EYBİS) yüklenir.

6- SMMM Stajını ve Bağımsız Denetçilik Stajını Birlikte Gerçekleştirmek  

Bağımsız denetçilik stajı denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda fiilen yapılması gerekmektedir. Denetçi veya denetim kuruluşlarında bağımsız denetimde fiilen geçirilen süreler hem SMMM stajı² süresine hem de bağımsız denetçilik staj süresine saydırabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu KGK tarafından yetkilendirilmiş olan bağımsız denetçi veya denetim kuruluşu tarafından bağımsız denetimin fiilen gerçekleştirilmesi ve sizin de fiilen denetimlerde yer almanız gerekmektedir. KGK tarafından bağımsız denetim stajı için sözleşme ve raporda isminizin yazılması vb. prosedürler istenmektedir. Yine bağımsız denetçilik stajını denetçi ve denetim kuruluşunda hizmet akdi ile yapacak olanların denetçi ve denetim kuruluşunda tam zamanlı olarak çalışması gerekmektedir. Bağımsız Denetçilik stajını (Meslek Mensubu olup ofisi olanlar vb.) dışarıdan hizmet sözleşmesi şeklinde bir akit ile denetim çalışmalarına katılarak yapılması halinde, tam zamanlı çalışma zorunluluğu yoktur.

Sonuç olarak, meslek mensubu olmak isteyen birçok kişi aynı anda bağımsız denetçilik şartlarını da yerine getirerek bağımsız denetçi olmak istemektedirler. Ancak özellikle bağımsız denetçilik stajını nerede ve nasıl yapacağını vb. veya bağımsız denetçilik stajı ve meslek mensubu stajını aynı anda yapmak için neler yapması gerektiği hakkında net bilgiye sahip değildirler. Bu nedenle “Bağımsız Denetçilik Uygulamalı Mesleki Eğitim Tebliği ”in daha anlaşılır hale gelmesi ve Kurumdan devamlı olarak görüş istenmesi yerine ilgili tebliği açıklayıcı a’dan z’ye bağımsız denetçilik sürecini anlatan bir staj yönergesi hazırlamasının faydalı olacağı düşüncesindeyiz.

Makalenin Sözü : "Başarı onu arzulayan ve ona hazır olana gelir." Emin ÇAPA

Hoşça Kalın…

İsmail TEKBAŞ

Dipnotlar:

1-Özellikle bu gibi durumlar için ilerde sıkıntı yaşanmaması amacıyla KGK yazılı görüş alınmasını tavsiye etmekteyiz.

2-SMMM stajlarını Bağımsız Denetim Hizmeti Veren Bağımsız Denetçi veya Bağımsız Denetim Kuruluşu Denetiminde yapacak olanların “6 Ağustos 2015 tarihli Temel Eğitim ve Staj Merkezi Yönetim Kurulu toplantısında alınan kararlara” göz atmalarını tavsiye ederiz. GENELGE-2015 /1

3-Unutmadan 01.01.2016 tarihinden sonra SMMM Staj başlatma sınavına girecek olanların dikkatine! 6 Eylül 2013 tarihinde yapılan TESMER 6. Olağan Merkez Kurul Toplantısında kabul edilen "Staj ve Sınavlara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Uygulama Yönergesi" ile sınavın “Genel Kültür ve Yetenek” bölümünde yer alan sınav konularına “Yabancı Dil” eklenmiştir. Böylelikle sınavda sorulan soru sayısı 130 adet olmuştur. 2016 yılından önce, dosya açtırarak sınav başvurusunda bulunmuş olanlar için yabancı dil ihtiyari olup, 2016 yılından önce ilk defa dosya açtırarak 01.01.2016 tarihinden sonra ilk sınav başvurusunu yapacak olanlar ve sınavlarda başarılı olamama nedeniyle, 2015 yılının son sınavını takiben yeniden dosya açtıranlar için “Yabancı Dil”  konusu zorunlu tutulmuştur. Harici olarak yine sınav konuları içerisine “Muhasebe Bilgi Sistemi, Uluslararası Muhasebe Kuruluşları ve Mesleki Değeler ve Etik” dersleri eklenmiştir. 

4-KGK Bağımsız Denetçilik Sınavı Hazırlık Platformu facebook grubu internet adresi “https://www.facebook.com/groups/927975920608811/”