EKONOMİ BAKANLIĞI BU YANLIŞTAN DÖNMELİ!

              Ekonomi Bakanlığı, 2011 yılında Bakanlıklar bünyesinde gerçekleştirilen yeniden yapılanma sürecinde Dış Ticaret Müsteşarlığının lağvedilmesi sonucunda kurulmuştur. Kurulduğu tarihten itibaren ulusal ve uluslararası birçok alanda vermiş olduğu teşvik ve hibe programları ile üretici, ihracatçı, girişimci, orta ve küçük ölçekli firmaları desteklemektedir. Destek programlarını “İhracat Destekleri, Yatırım Destekleri ve Hizmet Sektörü Destekleri” olarak üç ana başlıkta sıralanmış olup yine bu başlıklar altında onlarca farklı destek kalemleri yer almaktadır.

            Şüphesiz ki Ekonomi Bakanlığının ihracatçı firmalarını desteklediği en önemli destek kalemlerinden bir tanesi “2009/5 Sayılı Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ” kapsamında yapılan yurt dışı fuar katılım desteğidir. Tebliğin amacı; Türk firmalarının yurt dışı fuarlara iştiraki ve sektörel nitelikteki uluslararası fuarlara bireysel katılımlarının sağlanması ile Türk ihraç ürünlerinin tanıtılması ve pazarlanması suretiyle desteklenmesidir. Hal böyle iken Ekonomi Bakanlığının 2015 yılı içerisinde almış olduğu bir karar,  uluslararası alanda gerek milli ve gerekse bireysel fuarlara katılan birçok Türk firmasını mağdur ederek zor durumda bırakmıştır. Şimdi Ekonomi Bakanlığının 2015 yılında almış olduğu bu kararı ve kararın ihracatçı firmalara olumsuz etkilerini değerlendirelim.

            Bilindiği üzere Bakanlıkça her yıl Türk ihracatı açısından önemli sayılan ve ilan edilen fuarlar “Prestijli Fuar” olarak adlandırılmaktadır. Bakanlıkça karşılanan standart fuar harcamalarının üst destek limiti 15.000,00 ABD Doları iken, prestijli fuarlarda bu limit 50.000,00 ABD Dolar olarak belirlenmiştir. Prestijli fuardan faydalanmak için tek şart 2009/5 sayılı Tebliğin 9. maddesinin 3. fıkrası uyarınca  “Katılımcının prestijli fuar desteğinden yararlanabilmesi için, fuar sonrası destek başvurusunu yaparken prestijli fuar desteğinden yararlanmayı talep etmesidir.”

            Prestijli fuarlardan faydalanma ve başvuru süreci ile ilgili,  Ekonomi Bakanlığı 11/04/2013 tarih ve 2934 sayılı talimatının 8. maddesinde “Fuarın bitiş tarihine müteakip 3 aylık müracaat süresi ve eksik bilgi ve belgelerinin tamamlanmasını teminen, İhracatçılar Birliği Genel Sekterliği tarafından tebligat yapılması halinde verilen bir aylık ilave süre de dahil olmak üzere, katılımcı firmanın bu süre zarfında yurt dışı fuar destek başvurusunu presjtili fuar katılımı olarak değiştirmesinde herhangi bir sakınca bulunmadığı ve prestijli fuar desteğinden yararlanabileceği” açıklamasını yapmıştır. Bu tarihten itibaren yurt dışı fuarlara katılan firmalarda bu talimat çerçevesinde prestijli fuar destek başvurularını gerçekleştirmişlerdir. Buraya kadar hiçbir sorun yok iken Ekonomi Bakanlığının İhracatçılar Birliklerine gönderdiği, 18/02/2015 tarih ve 20834 sayılı talimatında;  “Sayıştay denetçilerinin İhracatçı Birliklerinde yapmış olduğu denetimlerdeki tespitlerini dikkate alarak, prestijli fuar başvurularının 2009/5 Sayılı Tebliğ hükümlerine göre,  fuarlara iştirak eden firmalar tarafından fuar sonrası ilk başvuru sırasında yararlanmayı talep etmeleri gerektiği, bu tarihten sonra yapılan prestijli fuar değişikliği ve başvurularının kabul edilmeyeceğini belirterek 11/04/2013 tarih ve 2934 sayılı talimatlarının 8.maddesinin yürürlükten kaldırıldığını ve bu madde çerçevesinde bahse konu destekten yararlandırılan firmalara yapılan fazla ödemelerin de geri alınmasını gerektiği bildirilmiştir.”  Bakanlığın bu talimatı sonrası İhracatçılar Birlikleri daha önceki, Bakanlık talimatı çerçevesinde ihracatçı firmalarının yaptıkları  prestijli fuar başvurularını  geriye dönük olarak  iptal ederek, prestijli fuar kapsamında yapılan fazla ödemelerin iadesini istemektedir.

·         Konuyla ilgili 2009/5 Sayılı Tebliğ hükümleri ne diyor!

Prestijli fuardan faydalanma şartı  

          “2009/5 Sayılı Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ’in 9. maddesinin 3. fıkrası uyarınca “Katılımcının prestijli fuar desteğinden yararlanabilmesi için, fuar sonrası destek başvurusunu yaparken prestijli fuar desteğinden yararlanmayı talep etmesi gerekmektedir.”

         

2009/5 kapsamında Müracaat Süreleri ve Başvuru Mercii

          2009/5 Sayılı Tebliğ’in 13. maddesinin birinci fıkrası “Bu Tebliğ kapsamındaki desteklerle ilgili gerekli tüm bilgi ve belgeler fuarın bitiş tarihini müteakip en geç üç ay içerisinde; yurt dışı fuar organizasyonlarında katılımcı ve/veya organizatör tarafından, Bakanlıkça gözlemci görevlendirilen bireysel katılımı desteklenen uluslararası sektörel fuar katılımlarında ise katılımcı tarafından; Bakanlıkça (İhracat Genel Müdürlüğü) belirlenen İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine intikal ettirilir. Fuarın bitiş tarihini müteakip en geç üç ay içerisinde müracaatta bulunmak kaydıyla, eksik bilgi ve belgelerin tamamlanmasını teminen ilave süre verilir. İlave sürenin ne kadar olacağı Bakanlıkça (İhracat Genel Müdürlüğü) belirlenir.”

          İlgili tebliğin “Müracaat süresi ve Başvuru Mercii” başlıklı maddesinde de yer aldığı üzere bu tebliğ kapsamındaki desteklerle ilgili gerekli tüm bilgi ve belgelerin Fuarın bitiş tarihini müteakip en geç üç ay içerisinde ve İhracatçılar Birliği Genel Sekterliği tarafından tebligat yapılması halinde verilen bir aylık ilave süre de dahil olmak üzere,  eksik bilgi ve belgelerin tamamlanabileceği belirtilmiştir. Bizim kendi değerlendirmemize göre prestijli fuar başvurularının da bu madde hükümleri içerisinde olduğudur.

Sonuç olarak, yurt dışı fuarlara katılan firmalar Bakanlığının 11 Nisan 2013 tarihli talimatlarının 8. maddesi kapsamında prestijli fuar destek başvurularını gerçekleştirmişlerdir.  Daha sonra Bakanlık İhracatçı Birliklerine gönderdiği 18 Şubat 2015 tarihli yeni bir talimat ile 11 Nisan 2013 tarihli talimatının 8. Maddesini yürürlükten kaldırdığını ve bu talimat çerçevesinde yapılan işlemlerin geriye dönük olarak prestijli fuar kapsamından çıkartılmasını ve yine prestijli fuar kapsamında yapılan fazla ödemelerin iade alınmasını talep etmiştir. Bu karar sonucunda gerek milli gerekse bireysel fuarlara katılan firmalar mağdur olmuşlardır. Türkiye İhracatçılar Meclisinin, 2023 yılında 500 milyar dolarlık ihracat hedefi, 2015 yılının 9 aylık döneminde %10 düşen ihracat rakamımız ve firmaların ekonomik sıkıntılar yaşadığı bir dönemde, ihracatçı firmaların daha çok desteklenmesi gerekirken Ekonomi Bakanlığının almış olduğu bu karar firmaları mağdur etmiştir. Gerek yukarıdaki açıkladığımız ekonomik nedenler gerekse de genel bir hukuk ilkesi olan; “Kanunların geriye yürümezliği” çevresinde Ekonomi Bakanlığının alacağı bir karar veya ilgili tebliğde yapacağı bir düzenleme ile bu kararın geriye dönük değil de 2016 yılından itibaren yapılan başvurularda geçerli olması ihracatçı firmalarının sıkıntılarını ve mağduriyetini ortadan kaldıracağı düşüncesindeyiz…