İzaha Davet Müessesesi Sahte Fatura Kullanmaya Davet Ediyor!

Değerli Meslektaşlarım, yazımın başında öncelikle şunu belirtmek isterim ki; İzaha davet müessesesini mesleğimiz, mükellefler ve vergi sistemi açısından olumlu bulmaktayım. Artık vergi incelemesine tabi tutulmadan ve vergi inceleme stresine girmeden mükelleflerin kendilerini anlatacakları ve izah edebilecekleri bir müessese var. Böylelikle gereksiz vergi inceleme ve takdir komisyonu ortadan kaldırılarak, eleman, zaman ve kâğıt gibi maliyetlerden de tasarruf sağlanacaktır. Diğer yandan her yeni uygulamada olduğu gibi bu uygulamada da başlangıçta çeşitli aksaklıklar ve eksiklikler olacaktır. Süreç içerisinde bunların düzeleceğine inanıyorum. Ancak İzaha Davet uygulamasına ilişkin hususların belirlendiği   482 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğde öyle bir madde var ki sanki mükellefleri sahte belge kullanmaya yönlendiriyor. Yazımda izaha davet uygulamasından kısaca bahsederek, esas dikkat çekmek istediğim konu olan mükellefleri sahte belge kullanımına yönlendiren hususu değerlendireceğim.

·  

       İzaha Davet Nedir? 

6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mülga 370 inci maddesinde değişiklik yapılarak “İzaha davet” müessesesi hayatımıza girmiştir. 25.7.2017 tarihinde Resmî Gazete ’de yayımlanan 482 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de izaha davetin kapsamı ve şekli, ön tespitin niteliği, izaha daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek merciler, davet yapılacaklar, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin diğer usul ve esaslar belirlenmiştir.

İlgili tebliğde yapılan açıklamaya göre,  İzaha davet müessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesi olup, bu müessese, yapılan değerlendirmeler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdire sevk edilmesini önlemekte, vergi ziyaına sebebiyet verildiği durumlarda ise belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle mükellefleri daha ağır müeyyidelerden korumaktadır. Böylelikle İdare ve mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması, İdarenin zamanını daha etkin ve verimli alanlara hasretmesi, olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerce daha çok katkıda bulunulması ve bu sayede vergiye gönüllü uyumun artırılması amaçlanmaktadır.  Harici olarak izaha davet konuları sınırlı olup bu konular ilgili tebliğde Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmiştir. Bu konularından biri de “Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanımı”dır. 

·         Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mükelleflerin İzaha Davet EdilmesiVergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan fiillerle verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde geçerli olmamak üzere izaha davet hükümleri, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair vergi inceleme yetkisini haiz kişilerce düzenlenen raporlara istinaden yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50.000 TL’yi geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması kaydıyla mükellefler izaha davet edilecektir. 

Vergi Usul Kanunu’muzun 359. Maddesi ile Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge düzenlenmesi veya bunların kullanılması kaçakçılık suçları arasında sayılmıştır. Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgenin bilerek veya bilmeden kullanıldığı yolundaki kanaat vergi mükelleflerinin alacağı cezayı da ciddi oranda etkilemektedir.

·         Bilmeden Sahte Fatura Kullanmada Ceza306 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliğinde  yapılan incelemeler sonucu sahte belgeyi bilmeden kullandığı sonucuna varılan mükellefler adına vergi suçu raporu düzenlenmeyeceği ve haklarında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmayacağı belirtilmiştir. Ancak, bu belgeleri kullanmak suretiyle vergi zıyaına sebebiyet verilmiş olması halinde ise bu mükellefler adına bir kat vergi zıyaı cezası kesileceği belirtilmektedir. 

·         Bilerek Sahte Fatura Kullanmada Cezaİlgili tebliğde sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgelerin bilerek, isteyerek kullanıldığı sonucuna varılan mükellefler için ise vergi suçu raporları düzenlenmesi, haklarında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurularında bulunulması ve bu belgelerin kullanılması sonucu vergi zıyaına da sebebiyet verilmiş olması halinde üç kat vergi zıyaı cezası kesileceği de açıkça belirtilmektedir. 

Bilindiği üzere sahte belge kullanımının bilmeden kullanılıp kullanılmadığı vergi inceleme yoluyla tespit edilmektedir.  Peki soruyorum size izaha davet uygulamasında sahte belge kullanımı ile ilgili bilerek veya bilmeyerek kullanım nasıl tespit edilecektir. Muhtemelen her bir belge itibarıyla 50.000 TL’yi geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması kaydıyla tüm sahte belge kullanımlarında kasıt olmadığı ve bilmeden kullanıldığı kabul edilecektir. İşte bundan dolayı sahte belge kullanımı yasal sınır içerisinde kalmak suretiyle bir nevi teşvik edilmiş oluyor. Çünkü bu sınırlar içerisinde sahte belge kullanımı komisyonun izahatı yeterli bulmaması halinde vergi suçu sayılmayacak ve mükellefin beyanını düzelterek sadece yüzde 20 vergi ziyaı ve izah zammı ile ödenmesi istenecektir. Kaldı ki mükellefin ilgili tebliğin “7.3 maddesi hükümlerince %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı da mevcuttur.”   Komisyonun mükellefin sahte belge kullanmadığı yönünde ikna olması halinde ise, ki böyle bir olasılıkta mevcut hiçbir işlem yapılmayacaktır. 

Durumu bir örnek ile açıklayalım;

A Ltd Şti’nin  2014  yılında 900.000 TL sahte belge kullandığını farz edelim.  2014 yılına ilişkin toplam mal ve hizmet alış tutarlarının 20.000.000 TL ve 2014 yılına ilişkin belgelerden hiçbirinin 50.000 TL’yi aşmaması halinde izaha davet edilebilecektir. A Ltd. Şti’nin izahatının komisyon tarafından yeterli bulunmaması halinde beyanını düzelterek sadece yüzde 20 vergi ziyaı ve izah zammı ödeyecektir. Üzerine ilgili tebliğin 7.3 maddesin hükümlerince %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı da mevcuttur. Zaten ilgili firma sahte belge kullanarak bu süre içerisinde paranın zaman maliyetinden çok daha fazla kar sağlamış olacaktır. Diğer yandan  yapılan izahatın komisyon tarafından olumlu bulunması halinde ise hiçbir işlem yapılmayacaktır. 

Sonuç olarak, yazının girişinde belirttiğim üzere “İzaha davet” müessesini mesleğimiz, mükellefler ve vergi sistemi açısından olumlu bulmaktayım. Ancak izaha davet konularından biri olan “Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi” nin ilgili tebliğdeki hükümler ile suiistimallere yol açacağı düşüncesindeyim. İlgili maddeye sınır olarak konan “mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması” yerine  “mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini ve her halükarda ‘………………’ TL’yi  aşmaması”  şeklinde düzenleme yapılması durumunda,  ilgili maddenin suiistimal edilmesinin önüne geçileceği düşüncesindeyim.

Makalenin sözü: “Vicdanın sesi bütün kanunların üstündedir.” Mahatma Gandhi