Dijital Muhasebe Okuryazarlığı

I.                   GİRİŞ

Yirmi birinci yüzyılın sihirli kavramlarında birisi de tartışmasız “Dijitalleşme”dir. Peki nedir bu dijitalleşme? Öncelikle dijitalleşme ile teknoloji kavramları birbirinden farklıdır. Kısaca dijitalleşme verilerin ve veri kaynaklarının analog ortamdan dijital (sayısal) ortama çevrilmesi, dijital forma aktarılması ve saklanmasıdır. Örnek verecek olur isek; muhasebe mesleğinde daha önceleri beyannameler ve defterler kağıt ortamında tutulur iken Maliye Bakanlığının e-beyanname, e-defter ve defter beyan projeleri ile birlikte dijital ortamlarda tutulmaya başlanmıştır. Günümüzde dijital dönüşüm ile birlikte muhasebe mesleğinde yepyeni kuralları olan farklı e-sistemler ortaya çıkmıştır. Bu yazının amacı, muhasebe mesleğinde yoğun bir şekilde kullanılan dijital sistemlerin muhasebe meslek mensupları tarafından doğru, etkin ve verimli kullanılabilmesi için “Dijital Muhasebe Okuryazarlığı” n ihtiyaç ve zorunlu olduğunu ortaya koymaktır.  

    

II.            DİJİTAL MUHASEBE OKURYAZARLIĞININ KAVRAMSAL VAROLUŞ NEDENİ

      Günümüzde teknolojik  gelişmeler  ve dijitalleşme öyle bir noktaya ulaştı ki; toplumsal yaşam, bireyin dünyası ve mesleklerin işleyişi gibi pek çok şeyi yeniden inşa etmekte ve yıkıcı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Artık dijital sistemlere ve teknolojiye uyum çağımızın zorunlulukları arasına girmiştir. Hiç kuşkusuz muhasebe meslek mensupları sosyal hayatlarında yaşadığı bu değişimi aynı şiddetle meslek hayatlarında da yaşamaktadır. Günümüzde maliye bakanlığının e-uygulamaları ile birlikte bundan on yıl önce var olmayan (e-fatura, e-beyanname, e-defter, hazır beyan ve defter beyan sistemi gibi) birçok dijital sistem bugünlerde muhasebe mesleğinde aktif olarak kullanılmaktadır.  

     Muhasebe mesleğinden yaşanan bu dijital devrim ani ve hızlı olmuştur. Bunun karşılığında muhasebe meslek mensupları bu dijital sistemleri etkin ve verimli şekilde kullanacak eğitim ve yeterliliğe sahip değildir. Muhasebe meslek mensupları bu dijital devrime uyum sağlamayabilmek adına kişisel olarak yoğun bir emek ve çaba sarf etmektedir.  Bunun yanı sıra hızla yaşanan bu değişim ve dönüşüm,  uygulama aşamasında muhasebe meslek mensuplarının  stres, kaygı ve hata yapma korkusu gibi modern mesleki hastalıklar yaşamasına neden olmaktadır. Çözüm olarak ise, meslek örgütleri tarafından plansız, süreksiz, kısa ve geçici olarak sadece teknik yönden dijital eğitimler verilmeye çalışılmakta.

Dijital devrimin teknik ve sosyal yönü olmak üzere iki yönü bulunmaktadır. Bu nokta da muhasebe meslek mensuplarının dijital devrime başarılı bir şekilde uyum sağlayabilmeleri için planlı, sürekli ve uzun süreli eğitimler verilmelidir. Bu eğitimler sosyal ve teknik olmak üzere iki bölümden oluşmalıdır.  Bu yönde önerim dijital devrimin sadece teknik yönü değil sosyal yönünü de kapsayacak olan  “Dijital Muhasebe Okuryazarlığı” eğitimleridir.

III.             DİJİTAL MUHASEBE OKUR YAZARLILIĞI TANIMI VE AMACI

Dijital muhasebe okuryazarlığını; “Muhasebe meslek mensuplarının muhasebe bilgilerini dijital sistemlerde doğru, etkin ve verimli kullanabilmeleri için teknolojik yetkinliğe ulaşmaları” şeklinde tanımlayabiliriz. Başka bir ifade ile muhasebe meslek mensuplarının dijital sistemleri akıllıca kullanılabilme ve doğru yönetebilme yetkinliğidir. Dijital muhasebe okuryazarlığı ile birlikte muhasebe meslek mensuplarına muhasebe mesleğinde kullanılan farklı dijital sistemlerinin  doğru kullanılabilmesi, doğru bilgiye ulaşma, yönetebilme   ve öğrenme-öğretme süreçlerinde teknolojiyi kullanabilme yetkinliğinin kazandırılması amaçlanmaktadır. Dijital muhasebe okuryazarlığın temelinde  muhasebe meslek mensuplarının dijital sistemleri kullanma aşamasında sahip olması gereken yetenekleri  tanımlama çabaları mevcuttur. Günümüzde muhasebe endüstrisinde yaşanan dijital gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, muhasebe meslek mensupları için dijital muhasebe okuryazarlık yetkinliğinin üst düzeyde bir ihtiyaç olduğu görülmektedir.

Muhasebe mesleğinde dijital sistemler o kadar gelişti ki, muhasebe bilgisi ile bu muhasebe bilgisini dijital sistemlerde yetkin bir biçimde kullanmak, anlamak, okumak ve yönetmek ayrı bir uzmanlık dalı olma konusunda ilerlemektedir. İşte bu nokta da Dijital Muhasebe Okuryazarlığı,  e-fatura, e-defter, e-beyanname ve defter beyan ve hazır beyan gibi dijital muhasebe sistemlerinde yer alan verileri; okumak, anlamak, kullanmak ve yönetme becerisi ve yetkinliğidir. Dijital muhasebe okuryazarlığı eğitimi muhasebe meslek mensuplarına dijital sistemlerdeki problemleri çözme, verileri kullanabilme, sorgulama, yönetebilme ve  eleştirel bir biçimde değerlendirme yetkinliği kazandırır. Dijital muhasebe okuryazarlık eğitimi, muhasebe ve teknolojinin olumlu olarak gördüğümüz potansiyelini geliştirirken, olumsuz yanlarını en aza indirmeyi amaçlar. 

IV.             SONUÇ

     Sonuç olarak, çağımızda dijital sistemlerin hızla gelişimi muhasebe mesleği için “Dijital Muhasebe Okuryazarlığı” nı zorunlu hale getirmiştir. Muhasebe mesleğinde yaşanan e-dönüşüm neticesinde muhasebe meslek mensuplarının ileride yaşayabileceği uyumsuzluk, hata yapma korkusu ve dijital sistemleri verimsiz kullanma gibi   muhtemel sıkıntıların önüne geçmek için bir an önce bu konuda eğitimlerine başlanmalıdır. Bu paralel doğrultusunda   dijital muhasebe okuryazarlığı eğitimleri için TÜRMOB’un  bütçe ayırıp uygun politikalar geliştirmesi gerekmektedir. Aksi halde dijital devrim muhasebe mesleğine fayda ve fırsat yerine risk ve tehlikeleri getirecektir.

 Makalenin sözü: “Akıllı ve bilge olmak için hiçbir zaman geç kalınmış değildir.” Immanuel Kant

Hoşça Kalın…

İsmail TEKBAŞ